Արգանդի միոմա
Ռիսկի գործոններ
Ժառանգական նախատրամադրվածություն Հորմոնալ դիսբալանս Ճարպակալում Ընտանեկան լեյոմիոմա Ախտանիշներ Արնային արտադրություն սեռակսան ուղիներից Դաշտանային ցիկլի խանգարում Ցավեր որովայնի ստորին հատվածում եւ մեջքի շրջանում Անպտղություն եւ հղիության կրելախաղտ Հարեւան օրգանների ֆունկցիոնալ խանգարումներ Ախտորոշում
Ֆիզիկալ զննության
Ուլտրաձայնային հետազոտությամբ (ՈւՁՀ)
Համակարգային շերտագրություն (ՀՇ)
ՎիրահատականԴեղորայքային
ռադիկալ/արմատական – արգանդի հեռացում օրգան-պահպանողական – միոմատոզ հանգույցների հեռացում (կոնսերվատիվ միոմէկտոմիա)Ձվարանի կիստա
Գոյություն ունեն ձվարանների կիստաների բազմաթիվ տեսակներ: Ավելի հաճախ հանդիպում են ձվարանների ֆունկցիոնալ կիստաները։
Ախտանիշներ
Որովայնի փքվածությունՀաճախամիզությունՍտորորովայնային ցավեր կամ ճնշում, որոնք կարող են ուժեղանալ դաշտանի նախօրեին կամ ընթացքումԱնսովոր հեշտոցային արյունահոսությունՍեռական հարաբերության ժամանակ ուղեկցող ցավ Ախտորոշում
Գինեկոլոգիական զննում Փոքր կոնքի ՈՒՁՀ Համակարգային շերտագրություն (ՀՇ)Օնկոմարկեր CA 125,HE4 չարորակացում ժխտելու նպատակով ԲուժումԿոնսերվատիվ եղանակ — հիմնական դեպքերում նշանակվում է հորմոնալ եւ հակաբորբոքային թերապիա: Վիրահատական եղանակ — ավելի քան 90% դեպքերում բուժումը կատարվում է լապարոսկոպիկ եղանակով, որի առավելություններն են հետվիրահատական բարդությունների ցածր տոկոսը, հոսպիտալացման սեղմ ժամկետը (1-2 օր), աշխատունակության արագ վերականգնումը եւ հիանալի կոսմետիկ արդյունավետությունը:Արգանդի խոռոչի և պարանոցի պոլիպ
Ախտանշաններ
Անկանոն արյունահոսություններ (դաշտանների մեիջեւ ընկած ժամանակահատվածում, դաշտանադադարից կամ սեռական հարաբերությունից հետո) Առատ դաշտա Սպիտակ գույնի աարտադրություն Ախտորոշում Ընդհանուր գինեկոլոգիական հետազոտություն Փոքր կոնքի ՈւՁՀ (սոնոգրաֆիա) Հիստերոսկոպիա — էնդոսկոպիկ ախտորոշիչ մեթոդԷնդոմետրիոզ
Ռիսկի գործոններ Երկարատև և առատ դաշտաններ Հաճախակի դաշտաններ կամ կարճ ցիկլեր Մենարխե 11 տարեկանից շուտ Մեծ տարիքում առաջին հղիություն Իմունային համակարգի հետ կապված խնդիրներ Մարմնի անբավարար կշիռ Ալկոհոլի չարաշահում Էնդոմետրիոզի ախտանիշները Առատ կամ անկանոն դաշտան Որովայնիստորին հատվաշների կամ վերցայլքային շրջանի ցավեր դաշտանի և սեռական հարաբերության ժամանակ Միջդաշտանային արյունահոսություն Արյունամիզություն կամ աղիներից արյունահոսության առկայություն Միզարձակության կամ աղիների գործունեության խանգարումներ Հոգնածության զգացում և տրամադրության անկում, հատկապես դաշտանի օրերին ԱնպտղությունԱխտորոշումԱնամնեստիկ տվյալներ և զրույց պացիենտի հետՈւլտրաձայնային հետազոտություն։Մագնիտոռեզոնանսային տոմոգրաֆիա(ՄՌՏ)Համակարգչային տոմոգրաֆիա (ՀՇ)ԿոլոնոսկոպիաՑիստոսկոպիա Էնդոմետրիոզի բուժումըԴեղորայքայինՎիրահատականԿոմբինացված Էնդոմետրիոզի դեղորայքային բուժումը հիմնականում հորմոնային է։ Բժշկի կողմից նշանակված հորմոնները կարող են որոշակիորեն նվազեցնել ցավային գանգատները և ընկճել էնդեմոտրիոզի աճը։Էնդոմետրիոզի վիրահատական բուժման նպատակը որովայնի և կոնքի խոռոչներից էնդոմետրիոզային հյուսվածքները հեռացնելն է, այդ թվում լապարոսկոպիկ եղանակով։ Հիմնականում վիրահատական բուժումից հետո նշանակվում է դեղորայքային բուժում, որը պակասեցնում է հիվանդության կրկնության հավանականությունը։Արտարգանդային հղիություն
Հղիության միայն 1-2% դեպքերում է հանդիպում արտարգանդային հղիությունը:
Հայտնի է, որ նորմալ հղիության ժամանակ բեղմնավորված ձվաբջիջը զարգանում է արգանդի խոռոչում: Արտարգանդային հղիության դեպքում ձվաբջջիջը գտնվում է արգանդի խոռոչից դուրս: 98% դեպքերում արտարգանդային հղիությունը հանդիպում է արգանդափողում։
Ռիսկի գործոններԿրած վիրահատություններՍեռական օրգանների բորբոքումԱրգանդափողերի անանցանելիություն էնդոմետրիոզ Ախտանշաններ Ցավեր եւ ծակոցներ որովայնի ներքեւի հատվածումՇագանակագույն կամ արյունային արտադրություն Ընդհանուր թուլությունՃնշման անկում Ախտորոշում Գինեկոլոգիական զննում Փոքր կոնքի սոնոգրաֆիա(ՈՒՁՀ) Խորիոն-գոնադոտրոպ հորմոնի որոշում ԲուժումՀեշտոցի պատերի իջեցում և արգանդի արտանկում
Պատճառներ և ռիսկի գործոններ Կոնքի հատակի բնածին անբավարարություն Ծննդաբերություն Կոնքի հատակի մանկաբարձական վնասվածք Ծանր ֆիզիկական աշխատանք Քաշի կտրուկ կորուստ Հյուսվածքների ատրոֆիա տարեցների և ծերերի մոտ ԱխտանշաններՀեշտոցի առաջային պատի իջեցումը միզապարկի հետ միասին (ցիստոցելե) հաճախ հանգեցնում է միզարձակման խանգարումների՝ դժվարամիզության, հաճախամիզությանՀեշտոցի հետին պատի իջեցումը կարող է հանգեցնել քրոնիկական փորկապության, կոնքում ձգող ցավերի և հեշտոցում օտար մարմնի զգացողության:ԱխտորոշումԳինեկոլոգիական զննումՈւլտրաձայնային հետազոտությունՄիզապարկի դատարկման ֆունկցիա ԲուժումԱրմատական բուժումը իրականացվում է միայն վիրահատական եղանակով: Կիրառվում է ինչպես սեփական հյուսվածքնեերով պլաստիկ-ռեկոնտրուկտիվ վիրահատություններ,այնպես էլ պրոթեզային ցանցերով։Արգանդի մարմնի կամ էնդոմետրիալ քաղցկեղ
Ի տարբերություն շատ այլ նորագոյացությունների՝ էնդոմետրիումի քաղցկեղը բավական շուտ է դրսեւորվում: Հիվանդության ամենատարածված ախտանշանը հեշտոցային արյունահոսությունն է, որը պայմանավորված չէ դաշտանային ցիկլով: Ընդ որում՝ այս հիվանդությունը հաճախ ախտորոշվում է դաշտանադադարից հետո:
Ախտանշաններ Արնային արտադրություն սեռական ուղիներից Թափանցիկ կամ սպիտակավուն հեշտոցային արտադրությունը Դաշտանի տեւողության երկարացումը Առատ արյունահոսությունը Կոնքի հատվածում ցավերը Ռիսկի գործոններԺառանգական նախատրամադրվածություն 50 տարեկան եւ բարձ տարիք Էստրոգենի բարձր մակարդակ Ճարպակալում Շաքարային դիաբետ եւ այլն Ախտորոշում
Գինկոլոգիական զննում
Ուլտրաձայնային հետազոտութությմբ
Արգանդի խոռոչի քերուկ կամ պայպլ բիոպսիա
Համակարգչային տոմոգրաֆիան (ՀՇ)
Մագնիսա-ռեզոնանսային տոմոգրաֆիան (ՄՌՏ)
Էնդոմետրիումի կամ արգանդի մարմնի քաղցկեղի բուժումԶարգացման վաղ փուլերում էնդոմետրիումի քաղցկեղի բուժման միակ արդյունավետ միջոցն արգանդի վիրահատական հեռացումն է հավելումներով եւ կոնքային ավշահանգույցներով:Այժմ ակտիվ կիրառություն է ստաաացել նոր մեթոդ՝ թիրախային ավշահանգույցի ինտրաոպերացիոն հեռացում եւ բիոպսիա, որը թույլ է տալիս չհեռացնել բոլոր ավշահանգույցները, ինչը կարող է հանգեցնել մեծ բարդությունների եւ հետեւանքների, օրինակ՝ ստորին վերջույթների այտուց, լիմֆոկիստա, լիմֆեդեմա եւ այլն։Վերջին շրջանում այս ծավալի վիրահատությունները կատարվում են լապարոսկոպիկ եղանակով, ինչը ունի բազմաթիվ առավելություններ համեմատած նախկինում ավանդական դարձած որովայնահատման եղանակից։Էնդոմետրիումի քաղցկեղի ուշ փուլերում կիրառվում է նաեւ քիմիաթերապիա եւ ճառագայթային թերապիա: Ընդ որում, բուժման այս մեթոդները սովորաբար կիրառվում են վիրահատական բուժման հետ համատեղ:Գոյություն ունի եւս մեկ մեթոդ՝ հորմոնալ բուժում, որը կիրառվում է այն դեպքում, երբ երիտասարդ կինը ցանկանում է պահպանել վերարտադրողական համակարգը։Արգանդի պարանոցի քաղցկեղ
Ռիսկի գործոններ
Ժառանգական նախատրամադրվածություն
Մարդու Պապիլոմա Վիրուսը (ՄՊՎ)։
Սեռական կյանքի վաղ սկիզբ (մինչ 16 տարեկան)
Զուգընկերների հաճախակի փոփոխություն
Ծխախոտի և ալկոհոլի չարաշահում
Ախտանշաններ
Արյունահոսություն, որն առաջանում է սեռական հարաբերությունից կամ գինեկոլոգի կողմից կատարված ներզննումից հետո
Հեշտոցային ոչ բնորոշ արտադրություն
Դաշտանային ցիկլի ձևի և երկարատևություն փոփոխություն
Արյունային արտադրության առկայություն դաշտանադադարից հետո
Ցավ սեռական հարաբերություն ժամանակ
Ցավ փոքր կոնքի շրջանում
Ախտորոշում
Հիվանդության սզկբնական շրջանում ախտանշանները բացակայում են։
Գինեկոլոգիական և ռեկտո-վագինալ հետազոտություն
Բջջաբանական ՊԱՊ քսուկ 2-3 տարին մեկ անգամ
Կոլպոսկոպիան
ՈւՁՀ
ՄՌՏ՝ կոնտրաստով
ՀՇ՝ կոնտրաստով
SCC օնկոմարկեր
Բուժում
Արգանդի պարանոցի քաղցկեղի բուժումը համալիր է։ Կիրառվում են վիրահատական բուժու, քիմիոթերապիան և ճառագայթային թերապիա։ Յուրաքանչյուր դեպքին ցուցաբերվում է անհատական մոտեցում, ինչը թույլ է տալիս մշակել ամեն կոնկրետ դեպքի բուժման ամենաարդյունավետ մարտավարությունը։
Արգանդի պարանոցի քաղցկեղի վաղ փուլերում կատարվում է վիրահատական բուժում,որը իրականանացվում է նաև լապարոսկոպիկ մեթոդով։ Քաղցկեղի ուշ փուլերում կատարվում է ռադիկալ ճառագայթային կամ քիմիո-ճառագայթային բուժում։
Ձվարանների քաղցկեղ
Ձվարանների քաղցկեղն ավելի հաճախ հանդիպում է դաշտանադադար տեսած կանանց մոտ (սովորաբար 50-ն անց տարիքում), սակայն կարող է զարգանալ նաեւ ավելի վաղ տարիքում։
Ձվարանների քաղցկեղածին բջիջները տարածվում են կնոջ վերարտադրողական համակարգի օրգանների վրա, իսկ ուշ փուլերում փոքր կոնքի եւ որովայնի խոռոչի այլ օրգանների հյուսվածքների վրա:
Ախտանշաններ Որովայնի ստորին շրջանում ցավեր Վքնածության զգացողություն (աղիներում գազերի կուտակում) Ախորժակի կորուստ Քաշի նվազեցում Դժվարաշնչություն Որովայնի շոշափվող գոյացության առկայություն Ռիսկի գործոններ Ժառանգականություն(BRCA գենի մուտացիա) Ձվարանների և արգանդափողերի բորբոքում Ձվարանների վրա որոշ կիստոզ գոյացություններ Հորմոնալ դիսբալանս Ախտորոշում Գինեկոլոգիական զննում Ուլտրաձայանյին հետազոտություն Համակարգչային տոմոգրաֆիան (ՀՏ) Մագնիսա-ռեզոնանսային տոմոգրաֆիան (ՄՌՏ) Օնկոմարկեր CA 125-ի, HE4, AFP … որոշումԲուժում Դեղորայքային (քիմիոթերապիա) — նախավիրահատակ եւ հետվիրահատական փուլում ՎիրահատականՀիստերեկտոմիա եւ երկկողմանի սալպինգօօֆորեկտոմիա եւ մեծ ճարպոնի հեռացում cytoreductive վիրահատություն. երբ բացի արգանդից եւ ձվարաններից հեռացվում են բոլոր տեսանելի մետաստատիկ օջախները և ախտահարված այլ օրգաններ (բարակ աղի,հաստ աղի,փայծաղ … ։ Ձվարանների քաղցկեղի բուժման համար կիրառվում է ամենաարդյունավետ եւ ավելի հաճախ օգտագործվող՝ կոմբինացված մեթոդը՝ վիրահատական բուժման եւ քիմիաթերապիայի համակցումը:Կրծքագեղձի բարորակ գոյացություններ
Ռիսկի գործոններՀորմոնալ դիսբալանսՎահանաձև գեղձի հիվանդություննեԳինեկոլոգիական հիվանդություններԺառանգական նախատրամադրվածությամբՍթրեսներ ԱխտանշաններՇոշափվող գուացություն կրծքագեղձում (շարժուն, հարթ մակերեսով գոյացություններ) ինքնազննման արդյունքում:Ցավեր կրծքագեղձում և թևատակում, որոնց ինտենսսիվությունը կարող է փոխվել կախված դաշտանի օրերից։ ԱխտորոշումԿրծքագեղձերի զննումՈւլտրաաձայնային հետազոտությունՄամոգրաֆիկ հետազոտությունԱխտորոշումը հաստատելու կամ այլ հիվանդություններից (օրինակ՝ քաղցկեղից) տարբերակելու նպատակով բժիշկը կարող է ցուցել նաև գոյացության բարակ-ասեղային ասպիրացիա կամ CORE բիոպսիա՝ հյուսվածաբանական ախտորոշում ստանալու նպատակով։ ԲուժումԿատարվում է գոյացության հեռացում, երբ առկա է չարորակացման ռիսկի բարձրացման նշաննեեր, ցավեր, ուռուցքի մեծ չափսեր, ժամանակի ընթացքում չափերի մեծացում և այլն։Կրծքագեղձի քաղցկեղ
Ռիսկի գործոններ Ծխախոտի ճարաշահում
Վաղ մենարխիան՝ դաշտանասկիզբ
Ուշ մենոպաուզան՝ դաշտանադադա
Գենետիկ նախատրամադրվածություն
Կանացի սեռական օրգանների չարորակ գոյացություններ
Ճարպակալում
Շաքարային դիաբետ
Հիպերտոնիկ հիվանդություն
Ալկոհոլի չարաշահում
Հորմոնների երկարատև ընդունումը (10 տարուց ավել)
Պետք է նշել, որ կրծքով կերակրումը նվազեցնում է կրծքագեղջի քաղցկեղի առաջացման ռիսկը։
ԱխտանշաններԿրծքագեղձում կոշտ գոյացության շոշափումՊտուկից արտադրության առկայությունՊտուկների արեոլաների շրջանում էրոզիաների, թեփուկների առաջացումԿրծքագեղձի չափի և ձևի փոփոխությունԹևատակի լիմֆատիկ հանգույցների մեծացում Ախտորոշում Ինքնազննում Կրծքագեղձերի և թևատակի լիմֆատիկ հանգույցների զննում 20 -40 տարին եկ կատարել կրծքագեղձերի ՈՒՁՀ (սոնոգրաֆիա 40 տարեկանից հետո կրծքագեղձերի մաամոգրաֆիա տարին մեկ անգամ) Օնկոմարկերներ CEA,CA15,3 Բուժում
Կրծքագեղձի քաղցկեղի համալիր բուժումը իր մեջ ներառում է հետևյալ ճյուղերը՝ վիրահակատական , ճառագայթային և դեղորայքային/հորմոնալ։
Վիրահատական
Կատարվում է ինչպես ռադիկալ մաստէկտոմիաներ,այնպես էլ օրգանպահպանողական բուժում։ Ներկայիս ժամանակում կատարվում են օնկոմամոպլաստիկ վիրահատություններ իմպլանտներով, որը որ առաջադեմ ճյուղերից մեկն է հանդիսանում մոմոլոգիայի մեջ։
Քիմիոթերապիա/ հորմոնոթերապիա
Վերջին ժամանակներում կրծքագեղձի քաղցկեղի բուժուման մեջ ակտիվ ներդրվել է նախավիրահատական քիմիոթերապիան և հորմոնորթերապիան,որը որ դարձել է այս հիվանդության բուժման անբաժան մաս։
Պոլիկիստոզային ձվարանների համախտանիշը (ՊԿՁՀ)
Պոլիկիստոզային ձվարանների համախտանիշը (ՊԿՁՀ) հաճախ հանդիպող հիվանդություն է եւ կարող է հանդիպել վերարտադրողական տարիքի կանանց 5-10% մոտ։
ԱխտանշաններԴաշտանային ցիկլի խանգարումներԱնպտղությունԴեմքի եւ մարմնի մազակալում Ակնե Տղամարդկանց ճաղատությանը բնորոշ մազաթափություն Գիրացում, որովայնային ճարպի կուտակում ԱխտորոշումՀիվանդության պատմությունԳինեկոլոգիական զննումԿլինիկո-լաբորատոր եւ գործիքային ախտորոշման մեթոդներ Ուլտրաձայնային հետազոտություն(սոնոգրաֆիա)Սեռական հորմոնների որոշումԻնսուլինի մակարդակի որոշումԲուժում Բուժումը ներառում է հակաբեղմնավորիչ դեղորայքի նշանակումը, որը խթանում է ձվազատումը ձվարանների ստիմուլյացիայի հետեւանքով։Վիրահատական բուժում — լապարոսկոպիկ եղանակով ձվարանների կաուտերիզացիա, երբ ձվարանների վրա կատարվում են փոքր անցքեր, ինչը հետագայում խթանում է ձվազատմանը:Անպտղություն
Ապացուցված է, որ առողջ ամուսնական զույգերի 30% -ը հղիանում է սեռական կյանքի առաջին 3 ամիսների ընթացքում, 60% -ը` հաջորդ 7 ամիսների ընթացքում, իսկ մնացած 10% -ը `11-12 ամիսների ընթացքում: Այսպիսով, մեկ տարին բավարար ժամանակահատված է `զույգի հղիանալու ունակությունը գնահատելու եւ հղիության բացակայության դեպքում անպտղության մասին խոսելու համար: Անպտղության հաճախականությունը զարգացած երկրներում կազմում է 15-20%:
Կանացի անպտղությունն ախտորոշվում է 50-60% դեպքերում, տղամարդկանց անպտղությունը ՝30-40% -ի դեպքում, և այդ տոկոսը կայուն աճում է: Անպտղության համակցված ձևերը հանդիպում են 20-30%-ում: Այն դեպքում, երբ երկու ամուսիններն ունեն վերարտադրողական գործառույթի նորմալ ցուցանիշներ, բայց հատուկ թեստերը ցույց են տալիս դրանց անհամատեղելիությունը, վերջինս համարվում է անպտուղ ամուսնության հատուկ ձև, որը պահանջում է հատուկ մոտեցում բուժման մարտավարությունը որոշելիս: Ի վերջո, անպտղությունը կարող է առաջանալ նաև կատարյալ առողջ և լավ համատեղելի ամուսնական զույգերի շրջանում:Նման դեպքերում նույնիսկ ամբողջական և խորը հետազոտությունը թույլ չի տալիս որոշել դրա պատճառը: Այնուհետև ախտորոշումը դրվում է անհայտ ծագման անպտղության կամ իդիոպաթիկ անպտղության վրա (դեպքերի 2-5% -ում) Ավանդաբար, այս ախտորոշումը դրվում է միայն հետազոտության բոլոր մեթոդներից և որևէ պաթոլոգիայի բացակայությունից հետո:Կիրառվող հետազոտություններն են՝ 1. Օվուլյացիայի որակի գնահատում (ֆոլիկուլից ձվաբջջի ազատում) 2. ֆոլիկուլոմետրիա ՈՒՁՀ-ով 3. արգանդի խոռոչի վիճակի գնահատում 4. արգանդափողերի անցանելիության գնահատում 5. սերմնաժայթքման հետազոտություն: Հետազոտության համար օգտագործվում են հետևյալ մեթոդները. · Սերմնագրություն ,սերմի կենսաքիմիա։ 6. Ամուսնու և կնոջ իմունաբանական հակամարտության բացահայտում: 7.Կուրցրոկ-Միլլերի թեստ 8. Արգանդի պարանոցի լորձի հակասպերմային հակամարմինների որոշում 9. Փոքր կոնքի կպումային հիվանդություն և էնդոմետրիոզ 10.Իմունոլոգիական
Կորոնավիրուս և քաղցկեղ
Այն մարդիկ, ովքեր ունեն չարորակ նորագոյացություններ, պետք է հատկապես զգույշ լինեն և ձեռնարկեն բոլոր հնարավոր կանխարգելիչ միջոցառումներ ՝ կորոնովիրուսային վարակով չվարակվելու համար:
Ի՞նչ պետք է անեն օնկոհիվանդները վարակից խուսափելու համար Եթե քաղցկեղով հիվանդի հարազատների շրջանում շնչառական հիվանդության նշաններ են հայտնվում, որքան հնարավոր է պետք է դրանից մեկուսացված լինեն: Լրացուցիչ մաքրեք բնակարանի ընդհանուր տարածքները հակասեպտիկներով, խուսափեք ուղղակի շփումից: Արդյո՞ք պետք է չեղարկել հատուկ բուժումըՄեր գործընկերները
